علت سایه انداختن پرینتر چیست؟ کالبدشکافی تخصصی مشکلات درام و فوم رول
پیدا کردن اصلیترین علت سایه انداختن پرینتر (Printer Ghosting) و رفع آن، دغدغهای است که بسیاری از کاربران اداری و خانگی با آن دست و پنجه نرم میکنند. تصور کنید در حال چاپ یک قرارداد مهم یا پایاننامه هستید، اما ناگهان متوجه میشوید که کلمات و تصاویر چاپ شده، مثل ارواح سرگردان دوباره در پایین صفحه تکرار شدهاند! این مشکل که به “سایه زدن” یا “تکرار تصویر” معروف است، فقط ظاهر سند شما را خراب نمیکند؛ بلکه هشداری جدی درباره نقص فنی در قطعات داخلی دستگاه شماست. اگر شما هم با جستجوی عبارت علت سایه انداختن پرینتر به این صفحه رسیدهاید، نگران نباشید. در این مقاله جامع و تخصصی (۲۰۰۰ کلمه)، ما تمام تجربیات فنی خود را به کار گرفتهایم تا ریشه این مشکل را کالبدشکافی کنیم.
بسیاری از افراد تصور میکنند که با یک تکان دادن کارتریج یا تمیز کردن شیشه لیزر مشکل حل میشود، اما واقعیت پیچیدهتر است. معمولاً علت سایه انداختن پرینتر به تعامل حساس بین درام (Drum)، فوم رول (PCR) و یونیت فیوزینگ باز میگردد. در ادامه، ما به صورت قدمبهقدم و کاملاً علمی، این قطعات را بررسی خواهیم کرد.
۱. درک علمی فرآیند چاپ برای یافتن علت سایه انداختن پرینتر
برای اینکه بتوانید مانند یک تعمیرکار حرفهای عیبیابی کنید، ابتدا باید بدانید داخل جعبه سیاه پرینتر چه میگذرد. پرینترهای لیزری بر اساس تکنولوژی کار میکنند. این فرآیند شامل ۶ مرحله کلیدی است: بارگیری، نوردهی، ظهور، انتقال، پخت و پاکسازی.
نکته کلیدی اینجاست: علت سایه انداختن پرینتر معمولاً شکست در مرحله آخر، یعنی “پاکسازی” (Cleaning) است. درام پرینتر میچرخد تا تصویر را روی کاغذ منتقل کند. پس از انتقال، سطح درام باید کاملاً از تونرهای باقیمانده و بارهای الکتریکی “پاک” شود تا برای دور بعدی چرخش آماده گردد. اگر این پاکسازی انجام نشود، اثر تصویر قبلی روی درام میماند و در دور بعدی چرخش، دوباره (اما کمرنگتر) روی کاغذ چاپ میشود. اینجاست که پدیده Ghosting رخ میدهد.
۲. فوم رول (PCR): اصلیترین علت سایه انداختن پرینتر
اگر از هر تعمیرکار باسابقهای بپرسید که اولین مظنون در پرونده سایه زدن کیست، بیدرنگ میگوید: “فوم رول”. فوم رول یا PCR (Primary Charge Roller)، قطعهای استوانهای شکل از جنس لاستیک یا فوم رسانا است که دقیقاً مماس بر سطح درام قرار دارد.
وظیفه فوم رول چیست؟
فوم رول دو وظیفه حیاتی دارد: اول اینکه سطح درام را برای دریافت تصویر جدید باردار میکند و دوم اینکه بارهای الکتریکی باقیمانده از تصویر قبلی را خنثی میکند (Erasure). وقتی صحبت از علت سایه انداختن پرینتر میشود، دقیقاً همین وظیفه دوم مختل شده است.
چرا فوم رول خراب میشود؟
به مرور زمان، سطح فوم رول با گرد و غبار کاغذ، تونر سوخته و ذرات معلق در هوا پوشیده میشود. این لایه جرم، باعث میشود فوم رول خاصیت رسانایی الکتریکی خود را از دست بدهد. وقتی رسانایی کم شود، ولتاژ پاککننده (Cleaning Bias) نمیتواند به درستی به درام اعمال شود. در نتیجه، “حافظه الکتریکی” درام پاک نمیشود و تصویر تکرار میگردد.
راهکار چیست؟ تمیز کردن فوم رول با آب خالص و دستمال بدون پرز میتواند موقتاً مشکل را حل کند. اما دقت کنید! فوم رول قطعهای بسیار حساس است. استفاده از الکل، تینر یا مواد شوینده شیمیایی، سطح آن را خشک و ترکدار میکند و علت سایه انداختن پرینتر را تشدید خواهد کرد. اگر تخصص کافی ندارید و نگران آسیب به کارتریج هستید، بهترین راه استفاده از خدمات شارژ فوری کارتریج در محل تهران است. تکنسینهای سیار با تجهیزات مخصوص مکش و محلولهای استاندارد، فوم رول را احیا کرده و بدون نیاز به خرید کارتریج نو، کیفیت چاپ را به روز اول بازمیگردانند.
۳. درام (Drum Unit): دومین علت سایه انداختن پرینتر
درام قلب تپنده کارتریج است؛ لولهای آلومینیومی با روکشی از مواد آلی حساس به نور (OPC). اگرچه درام معمولاً با مشکلاتی مثل “خطوط سیاه در کناره کاغذ” یا “نقطهنقطهشدن” شناخته میشود، اما فرسودگی لایه حساس به نور آن نیز میتواند یک علت سایه انداختن پرینتر باشد.
۴. تست خطکش: روش مهندسی برای کشف علت سایه انداختن پرینتر
شما نیازی به حدس و گمان ندارید. علم ریاضیات میتواند دقیقاً به شما بگوید کدام قطعه معیوب است. یک خطکش بردارید و فاصله بین “نوشته اصلی” و “سایه تکرار شده” آن را با دقت میلیمتری اندازه بگیرید. سپس عدد به دست آمده را با جدول زیر مقایسه کنید تا علت سایه انداختن پرینتر خود را پیدا کنید (این اعداد برای اکثر پرینترهای HP و Canon استاندارد هستند):
| قطعه معیوب | فاصله تکرار (میلیمتر) | تحلیل تخصصی مشکل |
|---|---|---|
| فوم رول (PCR) | 37 تا 39 mm | شایعترین علت سایه انداختن پرینتر. معمولاً سایه به صورت “نگاتیو” یا معکوس دیده میشود. |
| مگنت رول (Developer) | 45 تا 50 mm | بیشتر باعث کمرنگی چاپ میشود، اما در صورت استفاده از تونر نامرغوب میتواند سایه ایجاد کند. |
| درام (OPC Drum) | 75 mm | سایه تکراری با فواصل زیاد. معمولاً کیفیت سایه بسیار واضح و آزاردهنده است. |
| فیلم فیوزینگ (Fuser Film) | 56 تا 58 mm | سایه داغ (Hot Offset). اگر روی سایه دست بکشید ممکن است پاک شود یا پخش شود. |
| پرس رول (Pressure Roller) | 65 تا 78 mm | مشکل در بخش پرس فیوزینگ. سایه ممکن است در پشت کاغذ هم اثر بگذارد. |
۵. فیوزینگ (Fuser Unit): وقتی علت سایه انداختن پرینتر مکانیکی است
اگر با تعویض کارتریج مشکل حل نشد، باید بدانید که علت سایه انداختن پرینتر شما در قسمت گرمکننده یا فیوزینگ دستگاه است. فیوزینگ بخشی است که تونر را با حرارت ۱۸۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد روی کاغذ میپزد.
پدیده Hot Offset (سایه داغ)
در فیوزینگ، قطعهای به نام “فیلم فیوزینگ” وجود دارد که روکشی تفلونی (نچسب) دارد. اگر این روکش تفلونی خراش بردارد یا از بین برود، تونر ذوب شده به جای اینکه روی کاغذ بماند، به فیلم میچسبد. وقتی فیلم میچرخد، این تونر چسبیده دوباره روی پایینِ همان کاغذ منتقل میشود. به این حالت “سایه داغ” میگویند.
این نوع سایه بسیار خطرناک است چون میتواند باعث جمع شدن تونر در دستگاه و شکستن چرخدندهها شود. تعمیر فیوزینگ نیازمند باز شدن کامل پوسته دستگاه است و کار بسیار حساس و دقیقی است. ساکنین مناطق شمالی تهران در صورت مشاهده این علائم میتوانند برای بررسی قطعات داغکننده به مرکز تعمیر پرینتر در محله ی قلهک مراجعه کنند. در این مرکز تخصصی، سلامت فیلم فیوزینگ، چینی هیتر و پرس رول با ابزارهای دقیق بررسی شده و علت سایه انداختن پرینتر به صورت ریشهای برطرف میشود.
۶. تاثیر کیفیت تونر و چیپست بر سایه انداختن
شاید برایتان عجیب باشد، اما گاهی اوقات علت سایه انداختن پرینتر هیچ قطعه سختافزاری نیست، بلکه “پودر تونر” است.
اندازه ذرات: تونرهای اصلی دارای ذراتی با اندازه میکرونی و کروی یکدست هستند. اما تونرهای ارزان و تقلبی، ذراتی نامنظم و درشت دارند. این ذرات درشت نمیتوانند بار الکتریکی را به درستی نگهدارند و یا در مرحله پاکسازی توسط وایپر بلید تمیز نمیشوند.
نقطه ذوب: هر پرینتری دمای پخت خاصی دارد. اگر تونری استفاده کنید که دمای ذوب آن با پرینتر شما سازگار نباشد، تونر روی کاغذ پخته نمیشود و باعث ایجاد سایه میشود.
چیپست: چیپستهای روی کارتریج وظیفه تنظیم ولتاژ را دارند. یک چیپست معیوب میتواند ولتاژ پاکسازی (Cleaning Bias) را قطع کند و مستقیماً تبدیل به علت سایه انداختن پرینتر شود.
۷. رطوبت و کاغذ: عوامل محیطیِ نادیده گرفته شده
آیا میدانستید شرایط آب و هوایی اتاق شما میتواند علت سایه انداختن پرینتر باشد؟ کاغذ مانند یک اسفنج رطوبت را جذب میکند. وقتی کاغذ مرطوب وارد پرینتر میشود، فرآیند جذب تونر مختل شده و تونر روی کاغذ پخش میشود.
همچنین درام و فوم رول نیز به شدت به رطوبت حساس هستند. در محیطهای شرجی یا مرطوب، مقاومت الکتریکی این قطعات تغییر میکند و توانایی نگهداری بار را از دست میدهند. اگر پرینتر شما در کنار پنجره باز، کولر آبی یا در زیرزمین قرار دارد، احتمالاً علت سایه انداختن پرینتر شما رطوبت است. سعی کنید کاغذها را در بسته نگه دارید و دستگاه را به محیط خشکتری منتقل کنید.
۸. عیبیابی الکترونیکی: برد ولتاژ بالا (HVPS)
در موارد بسیار نادر و پیچیده، تمام قطعات مصرفی (کارتریج، فیوزینگ) سالم هستند اما مشکل همچنان پابرجاست. در این سناریوی بدبینانه، علت سایه انداختن پرینتر نقص در برد الکترونیکی “High Voltage Power Supply” است. این برد وظیفه دارد ولتاژهای چند هزار ولتی را برای درام و فوم رول تامین کند. اگر خازنهای این برد ضعیف شده باشند، ولتاژ پاکسازی دچار نوسان شده و سایه ایجاد میشود.
تعمیر بردهای الکترونیکی پرینتر، نیازمند تجهیزات پیشرفتهای مثل اسیلوسکوپ است و کار هر کسی نیست. اگر با تعویض قطعات معمول نتیجه نگرفتید، پیشنهاد ما مراجعه به مرکز تعمیر پرینتر در دولت است. متخصصان الکترونیک در این مرکز میتوانند با تست مدارات تغذیه، نوسانات ولتاژ را شناسایی کرده و قطعه معیوب روی برد را تعویض کنند تا مشکل سایه برای همیشه حل شود.
۹. راهنمای گامبهگام رفع مشکل (چکلیست نهایی)
برای اینکه یک بار برای همیشه از شر سایهها خلاص شوید، این مراحل را به ترتیب انجام دهید:
- تست توقف (Stop Test): یک برگ پرینت بگیرید. وقتی کاغذ به نیمه راه رسید (زیر کارتریج)، دستگاه را خاموش کنید. کارتریج را درآورید. اگر روی درام سایه میبینید، مشکل از کارتریج است. اگر درام تمیز است ولی کاغذ سایه دارد، مشکل از فیوزینگ است.
- تمیزکاری اتصالات: داخل پرینتر (سمت چپ و راست محل قرارگیری کارتریج) اتصالات فنری فلزی وجود دارد. آنها را با گوشپاککن تمیز کنید. کثیفی این اتصالات مانع رسیدن ولتاژ میشود و یک علت سایه انداختن پرینتر است.
- تغییر تنظیمات کاغذ: در تنظیمات پرینتر (Preferences)، نوع کاغذ (Paper Type) را روی Heavy یا Label بگذارید. این کار سرعت پرینت را کم کرده و حرارت را بالا میبرد که گاهی مشکل سایه فیوزینگ را حل میکند.
- تخلیه مخزن ضایعات: اگر کارتریج شما مخزن ضایعات (Waste Tank) پر شده باشد، پودر سوخته راهی برای خروج ندارد و روی کاغذ برمیگردد.
نتیجهگیری
در این مقاله طولانی و تخصصی، تمام زوایای پنهان و آشکار علت سایه انداختن پرینتر را بررسی کردیم. آموختیم که در ۸۰ درصد مواقع، مقصر اصلی “فوم رول” (PCR) و ناتوانی آن در تخلیه بار الکتریکی است. پس از آن، خرابی درام، فرسودگی فیلم فیوزینگ و حتی رطوبت محیط قرار دارند.
تشخیص دقیق با استفاده از “تست خطکش” که در بالا توضیح دادیم، کلید حل این معماست. با این حال، فراموش نکنید که پرینترهای لیزری دستگاههای دقیق و حساسی هستند. اگر تجربه فنی ندارید، سپردن کار به متخصصین نه تنها در وقت شما صرفهجویی میکند، بلکه از آسیبهای پرهزینه بعدی نیز جلوگیری خواهد کرد.
